"Medytacje: Kompletny Kurs Medytacji" - Lekcja 7

Nagrania będą dostępne przez 3 miesiące po zakończeniu kursu.
Prosimy o nieudostępnianie na zewnątrz.

*nagranie można przewijać najeżdżając kursorem na pasek stanu

Materiały dodatkowe

​Jest to niełatwy temat. W razie wątpliwości/niejasności zapraszamy do pytań i konsultacji. 

SPIS TREŚCI
1. Medytacja Pustości - ogólnie
2. Kanał Centralny
3. Medytacja Nietrwałości
4. Medytacja Pustości Jaźni i Zjawisk
5. Medytacja pustości a badanie myśli
6. "Co dalej?" & materiały dodatkowe

1. Medytacja Pustości - ogólnie
Medytacja pustości polega na odkrywaniu najbardziej pierwotnego, naturalnego stanu. Jest to doświadczenie pozapojęciowe. Polega na oczyszczeniu w medytacji wszystkich błędów poznawczych, krępujących umysł koncepcji i napięć trzymających ciało. Innymi słowy medytacja pustości szuka całkowitego relaksu i otwartości. Ważnym elementem tej medytacji jest wychodzenie poza fałszywe założenia na temat "ja" oraz "zjawisk". Nie chodzi tutaj o unicestwienie ego, ale wyjście poza nawykowe, oparte na błędach poznawczych, napięciach i rozproszeniu wzorce z nim związane. W doświadczeniu medytującego pustość oznacza paradoksalnie bycie całkowicie w zgodzie ze sobą i w poczuciu kompletnej autentyczności. 
Tutaj jest trochę więcej na ten temat z opisu naszego warsztatu poświęconego medytacji pustości ( https://www.facebook.com/events/557842541670600/ ):
"Praktyka pustości oznacza wolność od wahań i ślepoty na temat tego, kim jesteśmy i paradoksalnie prowadzi do przeżywania pełni i totalności. Najprościej rzecz ujmując esencją medytacji pustości jest rozwijanie otwartości na wszystkie zjawiska, sytuacje i istoty bez ograniczeń. Jest to realizowanie całkowitej otwartości i odnoszenie się do innych istot bez sztuczności, manipulacji i strategii. Praktykujący medytację pustości doświadcza wszystkiego całkowicie i bez chowania się w sztucznych punktach odniesienia. Wgląd w pustość uwalnia od błędów poznawczych oddzielających od świata i zaciemniających bezpośrednie doświadczenie codziennego życia. Z tego punktu widzenia to, kim ostatecznie jesteśmy, jest procesem otwartym, ciągłym i ostatecznie niewysłowionym. Nasza najgłębsza natura jest opisana jako „pusta” i zwana jest także pierwotną czystością: nie posiada żadnych niezmiennych, definiowalnych znaków ani cech. Fundamentalnie jest niesplamiona przygodnymi schematami, nawykami, błędami poznawczymi, niewiedzą czy cierpieniem. Medytacja nie tworzy jej, ale ją odkrywa - tak jak chmury po rozejściu się odsłaniają czyste niebo i świecące na nim słońce, które zawsze tam są. Pierwotna Czystość jest szczęściem, głębokim, wewnętrznym spokojem, naturalnością i klarownością. 
 
Oryginalnie medytacja pustości pochodzi z buddyzmu, gdzie ewoluowała w różnych metodologiach i systemach (sunnata w Kanonie Palijskim i siunjata lub shunyata w Mahajanie). Wywarła też wpływ na Advaitę i filozofię greckich i rzymskich sceptyków. Terapeuci i zachodnie, świeckie środowisko medytacji coraz częściej czerpią ze wschodniej wiedzy o uważności i współczuciu oraz zaczynają stopniowo otwierać się na głębsze wglądy i praktyki kontemplatywne. Pustość czy też pustka staje się również popularnym terminem wśród nauczycieli niedualnych. Do praktyk i nauk pustości odwołuje się popularny myśliciel i neurobiolog Sam Harris. Zbieżne z nią wglądy przedstawia neurofizyk David Eagleman w swoim bestsellerze "Mózg Incognito". Autor "Inteligencji Emocjonalnej" Daniel Goleman wspólnie z Richardem Davidsonem widzą w tej medytacji klucz do pozytywnej "Trwałej Przemiany". Ostatnio pojawiają się doniesienia na temat badań wskazujących na to, że medytacja pustości bardziej niż medytacja uważności poprawia dobrostan i wgląd w działanie własnego umysłu. W większości szkół buddyjskich jest uważana za prowadzącą do przebudzenia oraz rozwoju autentycznego współodczuwania. Również z perspektywy nauki coraz więcej wskazuje na to, że medytacja pustości jest kluczem do głębokiego poczucia szczęścia i poprawy zdolności poznawczych."

Ważniejsze rodzaje medytacji pustości:
- Medytacja nietrwałości
- Medytacja pustości jaźni
- Medytacja pustości zjawisk

Medytacja pustości jest praktykowana z wykorzystaniem metod dialektycznych, analitycznych, kontemplacyjnych i somatycznych.

2. Kanał Centralny
Medytacja ta teoretycznie może być zaklasyfikowana już do medytacji na pustość jaźni lub pustość zjawisk, ale żeby w pełni to odczuć, należy bardzo dobrze ją wykonać. W zależności od indywidualnych uwarunkowań może to przyjść łatwo lub potrzebny będzie dłuższy trening (z wcześniejszym przygotowaniem w postaci praktyk z oddechem, podbrzuszem czy relaksowaniem ciała). Należy tutaj też wskazać, że jako praktyka somatyczna medytacja kanału centralnego może dać dostęp do głębokiego doświadczenia medytacyjnego, gdzie umysł jest chwilowo oczyszczony z różnych konceptualizacji - jest silna obecność i przytomność a jednocześnie odprężenie i relaks. Bez praktyk analitycznych i właściwego zrozumienia nietrwałości, bezjaźniowości i pustości jest to niewystarczające. Więcej na ten temat jest powiedziane na nagraniu (na początku), gdzie wyjaśniamy jak w medytacji pustości działają praktyki somatyczne a jak kontemplacyjne.

Technika ta ma też inne funkcje. Wykonanie doskonale tego ćwiczenia daje dostęp nie tylko niedualnego stanu w medytacji ale też harmonizuje różne funkcje ciała oraz ciało, oddech i umysł a także koryguje błędną postawę ciała (postawa ciała przekłada się na postawę w życiu - w kanale centralnym możemy znaleźć harmonię i balans). 

Są różne jej wersje (zilustrowana na obrazku różni się od tej, z którą pracowaliśmy na zajęciach). Jest to praktyka bardzo popularna w tantryzmie.
Co do różnic w wersjach, to w wielu kanał wizualizuje się w środku ciała (w użytej na zajęciach bliżej linii pleców).  Są też wersje, gdzie nie kończy się u góry albo zaczyna w jądrze ziemi albo jest szerszy niż fizyczne ciało. Stosuje się też różne techniki oddychania, aby odpowiednio pokierować "wewnętrzny oddech" (pranę, czyli to co np. w technice relaksowania ciała wdychamy do stóp i do innych części ciała lub, co czujemy w technikach oddychania podbrzuszem - tzw. zewnętrzny oddech, który odpowiada temu, jak potocznie rozumie się oddech, trafia do płuc). Praktyki mogą się różnić i dalej działać, ponieważ wszystkie utrzymują pewne ogólne zasady (prostota, skierowanie wewnętrznego oddechu do kanału, znaczenie skierowania wdechu od dołu itd.) oraz dlatego, że kanał centralny nie jest strukturą fizyczną. Jest to wizualizacja,  sposób pokierowania naszego "wewnętrznego oddechu", energii i uwagi. Wpływa on jednak na fizyczne struktury, ponieważ oddziałuje na rdzeń kręgowy i układy współczulny i przywspółczulny. 

3. Medytacja Nietrwałości
Medytacja nietrwałości polega przyglądaniu się zmiennemu, dynamicznemu charakterowi rzeczywistości. Nie ma nic co byłoby stałe, niezmienne. Rzeczywistość w związku z tym nie składa się z trwałych bytów a dynamicznych procesów. Medytacja nietrwałości polega na wyeliminowaniu błędu poznawczego stałości dzięki czemu jej praktykujący:
- lepiej radzi (np. emocjonalnie) sobie ze zmianą 
- chętniej i łatwiej się rozwija, ponieważ nie obstaje tak przy starych rozwiązaniach
- czuje ciągłą świeżość w swoim doświadczeniu - jest mniej podatny na zjawiska takie jak wypalenie w tym, co robi czy znudzenie partnerem w relacji (w relacji też daje więcej przestrzeni drugiej osobie do rozwoju)
- jest mniej uwarunkowany nawykami
- jest bardziej zrelaksowany, rozluźniony - mniej sztywny

Nietrwałość występuje w wielu podejściach do medytacji, filozofiach czy dyscyplinach samorozwoju. Można ją spotkać u Heraklita ("wszystko płynie"), jest bardzo ważną podstawą buddyjskiej medytacji (Anicca; bezpośrednie postrzeganie nietrwałości w Vipassanie) czy jest istotnym elementem praktyki taoizmu. 

Są dwa tryby pracy z nietrwałością w tym kontekście:
- medytujemy na nietrwałość w najkrótszych odcinkach czasu. Badamy jak z chwili na chwilę jak zmienia się doświadczenie - jak nasze ciało jest żywe a nie statyczne. Jak niczego nie można się w doświadczeniu chwycić, ponieważ cały czas wszystko płynie. , to rzeczy nie są statyczne, nie są w bezruchu. Badamy to somatycznie czy w oparciu o pozostałe zmysły na przykład wzrok lub słuch. Obserwujemy to bardzo uważnie chwila po chwili aż dochodzimy do nieopisywalnego stanu medytacyjnego, w którym doświadczenie i ciało nie przypominają zamrożonego lodu, ale są jak płynąca rzeka. 
- kontemplujemy upływ czasu - zastanawiamy się nad tym, że zmieniamy się i nie jesteśmy tym, kim byliśmy jako dzieci. Inna jest nasza forma i inaczej działa nasz umysł. Nasze myślenie i uczucia mogą się zmieniać nawet jeszcze szybciej. Możemy też zwrócić uwagę na to, że wszystko we Wszechświecie jest nietrwałe - nawet gwiazdy umierają i gasną choć z perspektywy ludzkiego życia mogą wydawać się wieczne. Nawet czasoprzestrzeń nie jest stała.

Kontemplowaliśmy nietrwałość według  obydwu. Są one owocem naszej praktyki Medytacji Somatycznej i medytacji buddyjskiej (m.in. vipassany, zen, madjamaki i buddyjskiej Tantry).

4. Medytacja Pustości Jaźni i Zjawisk
Medytacja pustości jaźni polega na wyjściu w doświadczeniu poza koncepcję jaźni - tj. sztywny koncept "ja" (neuronaukowcy i psychodzy tacy jak Sam Harris, David Eagleman czy Daniel Goleman potwierdzają, że jest on złudzeniem/błędem poznawczym). Praktykujący uwalnia się dzięki temu od różnych "muszę", "trzeba" i przestaje być skrępowanym przez różne świadome i nieświadome poglądy na swój temat czy cierpieć z powodu różnych konfliktów wewnętrznych, zagubienia czy szkodliwych przekonań na swój temat. Zamiast tego czuje wolność, głęboki spokój wewnętrzny i zgodę ze sobą. 
Ten rodzaj medytacji jest popularny we wszystkich buddyjskich podejściach do medytacji i w tym w Vipassanie. 

Medytacja pustości zjawisk polega na przekroczeniu uwarunkowania jakimikolwiek konceptualizacjami: jedności, wielości, czasu, przestrzeni, świadomości, materialnych obiektów itd. Nie chodzi tutaj o to, że taka osoba nie jest w stanie ich używać. Przestaje im służyć a te zaczynają służyć jej. Rozproszony umysł łatwo przykleja się do opartych na koncepcjach myśli i wpada w ich sidła. Dodatkowo ślepa wiara w nie warunkuje doświadczenie i krępuje umysł oraz napina ciało. Badania na temat medytacji pustości wskazują, że jest to najpotężniejszy rodzaj medytacji jak chodzi o osiąganie dobrostanu. Przykładem są badania Uniwersytetu Derby pokazujące, że ta medytacja jest skuteczniejsza niż np. medytacja uważności. Badania przeprowadzone przez neuronaukowców na mnichu tybetańskim Mathieu Ricardzie praktykującym medytacje pustości i życzliwości doprowadziły do okrzyknięcia go przez prasę "najszczęśliwszym człowiekiem świata". Praktykujący różnych odłamów i podejść do medytacji buddyzmu są zgodni, że jest to w tym względzie najskuteczniejszy rodzaj medytacji. Ten rodzaj medytacji jest obecny w większości buddyjskich podejść do medytacji (m.in. zenowskim, tantrycznym czy Dzogczen). 

Medytacja pustości jaźni jest rodzajem medytacji niedualnej, ponieważ wychodzi poza doświadczenia oparte na strukturze podmiotowo-przedmiotowej. Różni się jednak od wielu medytacji niedualnych: nie afirmuje się w niej czystego poczucia istnienia/obecności (ale bada się jego pusty charakter), nie łączy się podmiotu z przedmiotem (ale wychodzi poza całą strukturę), nie afirmuje się doświadczeń bezforemnego świadka/widzącego (jest on uważany za część błędy poznawczego statycznej jaźni), celem nie jest doświadczenie "jedności", Jaźni przez duże "J" czy transpersonalnej świadomości (wychodzi się w niej poza koncepcje "jedności" czy wielości" jak i poza identyfikację z "małą jaźnią" czy "dużą jaźnią").

​5. Medytacja pustości a badanie myśli
Obiecaliśmy dać tutaj ćwiczenia dla chętnych, które miały rozwijać wątek medytacji z obserwacją myśli z poprzednich zajęć. Polegają one na badaniu natury myśli (i nie tylko). Działają one znacznie lepiej po rozwinięciu stabilnej medytacji obserwacji myśli (za pomocą metod podanych na poprzednich zajęciach - jeżeli interesują Cię poniższe ćwiczenia to odsyłamy do poprzedniego nagrania celem odświeżenia). 

Te ćwiczenia to:
- sprawdzanie skąd przychodzi myśl, gdzie pozostaje i dokąd odchodzi. Tego typu medytacje są wprowadzeniem do zaawansowanych praktyk samowyzwolenia myśli stosowanych między innymi w bonowskim i buddyjskim Dzogczen czy Mahamudrze. Nie próbujemy myśleć na temat skąd przychodzi myśl etc, ponieważ będzie to tylko namnażanie większej ilości myśli. Zamiast tego traktujemy tutaj myśl jak kolejny zmysł  tak jak byśmy obserwowali dźwięk jak powstaje, trwa i zanika - i bezpośrednio ją obserwujemy. Wen sposób uwalniamy umysł od traktowania myśli jako czegoś lepszego lub gorszego od innych bodźców zmysłowych (wielu medytujących na pewnym etapie preferuje być w ciszy doświadczając zmysłów bez udziału myśli). Stopniowo można w ten sposób doświadczyć - jakkolwiek paradoksalne się to wydaje - samego ruchu umysłu w sposób niekonceptualny.
- Obserwowanie  myśli (i/lub innych zjawisk zmysłowych) weryfikując/badając je pod kątem poniższych strof (źródło obrazka: nasz instagram):

Tak jak poprzednio nie chodzi w tej praktyce o myślenie o tym, ale badanie myśli i wrażeń zmysłowych bezpośrednio.
​Nie chodzi o branie tej kwestii na wiarę, ale użycie jej do zbadania doświadczenia!

Dobrze jest też przed przystąpieniem do powyższych ćwiczeń osadzić umysł w spokojnym stanie. Te ćwiczenia polegają na badaniu świadomości, które jest łatwiejsze w warunkach, gdy umysł jest spokojny i klarowny (tak jak oglądanie dna sadzawki jest łatwiejsze, gdy woda jest czysta - a nie mętna). Można to zrobić za pomocą medytacji z kanałem centralnym czy jakiekolwiek innej dającej głębokie wyciszenie (jak zejście w ziemię czy otwieranie podbrzusza). ​

6. "Co dalej?" & materiały dodatkowe

​Jeżeli interesuje Cię medytacja pustości i chcesz rozwijać się w tym obszarze, poszerzyć w nim wiedzę z dodatkowymi wskazówkami i instrukcjami, to polecamy kilka opcji:

Zapraszamy do śledzenia naszej strony i do dalszej praktyki z nami:
- "Pierwotna Czystość" - warsztat całościowo i dokładnie pracujący z medytacją pustości metodami somatycznymi i kontemplacyjnymi oraz na poziomach nietrwałości oraz pustości jaźni i zjawisk. Ostatni warsztat (link do wydarzenia) dostał świetne recenzje (1 i 2) i planujemy powtórkę.
- "Wielki Umysł Wielkie Serce [Big Mind] - warsztat (link do wydarzenia) dotykający wielu prowadzony przez Veronikę upoważnioną do tego przez autora metody Big Mind mistrza zen Genpo Roshi. Big Mind łączy zachodnią metodologię voice dialogue z wgladami medytacji zen. Pracując na rolach/podosobowościach wskazuje na wgląd w pustość jaźni. Częścią warsztatu jest eksploracja tzw. "głosów niedualnych", która pozwala wcielić się w "archetypy" reprezentujące najgłębsze wymiary świadomości. "Big Mind" nie jest tak dokładny i precyzyjny jak "Pierwotna Czystość", ale jest lekki i przyjemny - pozwala prosto uzyskać głębokie wglądy a także jego wartością jest danie uczestnikowi większej wiedzy na temat swojego codziennego funkcjonowania (w różnych rolach i subosobowościach). Big Mind organizujemy średnio raz na kwartał. 
- pracujemy też indywidualnie z zainteresowanymi 

Ponadto jak chodzi o dobre materiały/źródła na ten temat:
- polecamy ten świecki blog, który zajmuje się zagadnieniem - dość intelektualnie (choć autorzy mają olbrzymie doświadczenie - zwłaszcza Thusness, który ma niezwykłą przejrzystość umysłu i zachowuje świadomość medytacyjną również w snach) i jest wymagający, ale jest w tym bardzo precyzyjny i wystrzega się niezwykle często popełnianych błędów, więc jeżeli podejdzie się do niego z cierpliwością i sprawdzając postulaty autorów w medytacji, to można mieć po jakimś czasie głębokie doświadczenia: http://awakeningtoreality.blogspot.com/2009/03/on-anatta-emptiness-and-spontaneous.html
- jest świetna, dostępna w języku polskim buddyjska książka o medytacji pustości o nazwie "Słońce Mądrości" autorstwa Khenpo Tsultrima Gyamtso; przybliża analityczne medytacje pustości (oparte na badaniu myśli, zmysłów i kontemplacji/refleksji nad tym) oraz ich najważniejsze wglądy. Jest to książka stricte buddyjska skierowana do praktykujących buddyzmu oraz zainteresowanych jego praktyką, ale osoby nie identyfikujące się jako buddyści mogą również dużo wyciągnąć z niej i pogłębić swoją medytację. Dobra jest też pozycja "Open Door to Emptiness" Kenchena Thrangu Rinpoche, która w wersji angielskiej jest dostępna za darmo w internecie na jego stronie.