Najkrótsza mowa Buddy - przebudzenie w jednej samogłosce

O Anando,
ponieważ Doskonałość Mądrości 'w jednej sylabie'
przyniesie korzyści i szczęście czującym istotom, pamiętaj o niej!
To jest tak:
A
~ Budda*

A rozpoczyna alfabet łaciński. Samogłoska "a" otwiera także alfabet sanskrycki. Symbolizuje to, co pierwotne. Przypisuje się jej duże znaczenie tak w sutrach (egzoterycznych tekstach buddyjskich) jak i w tantrach (ezoterycznych tekstach buddyjskiej tantry). Istnieje wiele technik medytacji i pracy z dźwiękiem wykorzystujących krótkie A i długie Ā czy AH (kilka podajemy poniżej). Samogłoska AH jest w jodze i terapii dźwiękiem powszechnie przypisywana czakrze serca (sylabą serca jest zaś YAM). 

Powyższy cytat pochodzi z krótkiej sutry należącej do zbioru sutr pradżniaparamity czyli doskonałości mądrości, z którego pochodzi również jeden z najbardziej popularnych buddyjskich tekstów - Sutra Serca zawierająca słynne słowa:

Forma nie jest różna od pustki.
Pustka nie jest różna od formy.
Forma jest dokładnie pustką.
Pustka jest dokładnie formą.** 

Biała litera A jest w naukach dzogczen symbolem przebudzonego czyli pierwotnego, czystego i naturalnego stanu umysłu. Ajikan czyli 'medytacja nad literą a" jest centralną praktyką medytacyjną w tradycji japońskiej tantry nazywającej się szingon. AH jest uważane w buddyzmie tantrycznym za jeden z naturalnych dźwięków rzeczywistości obok OM (popularnego w jodze) i HUM (nieprzypadkowo słowo hum w języku angielskim oznacza dosłownie "szum", "tętno", "szmer"). 

Dlaczego A jest tak ważne? Ponieważ:
1. ma szczególne właściwości 
2. pełni istotną funkcję w języku. 

1. A uwalnia do życia
Dźwięk A jest najbardziej otwartym ze wszystkich dźwięków. Wyraża największe możliwe dla ludzkiego głosu bogactwo ekspresji oraz bezgraniczną akceptację. Komunikujemy nim zachwyt, olśnienie, ulgę, relaks czy zrozumienie.  A wydobywa się naturalnie i spontanicznie w momentach orgazmu czy kiedy coś nas oświeci. Przynosi poczucie przestrzeni i otwiera. Ma też moc wprowadzenia serca w stan koherencji. Intonując powoli dźwięk A i skupiając się na nim możemy wejść w stan uważności, wyciszyć umysł i zrelaksować się.  W tantrycznej jodze dźwięku wyjaśnia się, że A jest także pierwotną wibracją wypełniającą cały Wszechświat, którą możemy poczuć, gdy relaksujemy się w naturalnym stanie. 

2. A uwalnia od ograniczających koncepcji
"A-"  jest przedrostkiem, który w językach indoeuropejskich powszechnie znaczy "nie", "bez" czy "brak". Pełni funkcję negacji również w języku polskim, czego przykładami są słowa apolityczny ("niezwiązany z polityką") i abiotyczny ("nieożywiony") czy wiele słów z terminologii medycznej (afonia, aleksytymia). "A-" neguje pojęcie, z którego przodu jest dodawane. Z tego powodu w naukach buddyjskich odgrywa ważną rolę zaprzeczania rozmaitym złudnym koncepcjom. Uznawane przez wszystkich buddystów nauki Buddy spisane w języku palijskim opisują naturalny stan używając słów anicca (w sanskrycie a-nitya) oraz anatta (anatman), które stanowią odpowiednio zaprzeczenie pojęć "stałości" (też "trwałości") i  "Ja"  (także "ego").  Nie oznacza to, że Budda nauczał jakiejś formy nihilizmu. Budda nie nauczał, że "Ja" nie istnieje, ponieważ to byłoby tylko przeciwieństwo koncepcji "Ja". Nie zachęcał także nikogo do prowadzenia wojny z samym sobą. Budda nie był "anty-" tylko "a-". Wskazywał, że to, kim jesteśmy, przekracza wszystkie koncepcje i możliwość intelektualnego zrozumienia. Wiedza (czyli vidya lub rigpa) o naturalnym stanie czyli o tym, kim się jest, nie polega na myśleniu a jest bezpośrednim widzeniem, świadomością. Przebudzenie oznacza niekonceptualną świadomość - po prostu "wiesz". Budda zauważył, że "Ja" jest koncepcją, która zaciemnia naturalny stan i zniekształca nasze poznanie. Stwierdzanie istnienia lub nieistnienia Ja albo kombinacji  tych dwóch (np. "Ja istnieje teraz, przestanie istnieć w przyszłości") jest wtórną aktywnością i namnażaniem się kolejnych koncepcji. Koncepcja "Ja" stanowi korzeń wszelkiego cierpienia. Jest źródłem rozterek egzystencjalnych doświadczanych przez owo "Ja", poczucia jego oddzielenia od świata, egocentryzmu itd. Przekroczenie, nie unicestwienie, tego "Ja" wyzwala od powyższych. Przekroczenie koncepcji stałości zaś ułatwia jednostce adaptowanie się do zmian, zmniejsza sztywność poznawczą oraz sprzyja odpuszczeniu trzymanych urazów emocjonalnych i uwolnieniu napięć z ciała. Doświadczenie skrępowane poczuciem "stałości" jest podobne do bloku lodu a wolność jest płynięciem, przepływem. Nauki buddyjskie wskazują na naturalny stan mówiąc także o braku oddzielenia i brak dualności (a-dvaya). Nie jest przypadkiem, że w chińskim chanie i japońskim zenie bezbramną bramą do przebudzenia jest transcendentalna negacja wyrażona słowem wu (jak wu-wei czyli "bezwysiłkowość", "niedziałanie") lub mu. 

Jak medytować z A? 
Prostymi i pożytecznymi technikami opartymi na dźwięku A są:

• Wydawanie dźwięku "AHHH" przypominającego westchnięcie ulgi - robienie tego z zachowaniem uważności ciała rozluźnia napięcia. Można tą technikę łatwo stosować w różnych okolicznościach: niezależnie lub włączać do innych form pracy somatycznej. Ten prosty sposób używania A jest często spotykany w różnych technikach relaksacyjnych np. w łączącym buddyjską tantrę i terapię somatyczną zapchen. 
• Nastrajanie serca wibracją A - sposobem na zrobienie tego jest koncentrowanie uwagi w czakrze serca i oddychanie do niej dźwiękiem A. Wiele technik jogicznych i medytacyjnych na tym polega. Pełnią ważną rolę w jogicznych nurtach buddyzmu. Tą technikę można stosować bezgłośnie oddychając przez otwarte usta. Trenując metody oddechowe otwierające obszar serca odkryliśmy doświadczalnie, że dodanie takiego bezgłośnego A sprzyja otwieraniu się serca. Można to wykorzystać na przykład w tej medytacji  otwierającej przestrzeń serca:  https://www.youtube.com/watch?v=cUna8YDmezg
• Skupienie na literze A - wpatrywanie się w literę A i zachowywanie na niej uwagi. Do tego można użyć obrazka lub ilustracji takiej jak powyższa. Takiego sposobu na rozwijanie medytacji wyciszenia (śamathy czy szine) uczył nasz nauczyciel mistrz dzogczen Czogjal Namkhai Norbu. Tą technikę przekazuje także otwarcie popularny mistrz dzogczen*** z tradycji bon Tenzin Wangyal m.in. w swojej książce "Cuda naturalnego umysłu". Istnieją dalsze i głębsze etapy tej praktyki wykorzystujące instrukcje odwołujące się do poglądu dzogczen. Na początku w wyniku skupienia na formie A osiąga się stan wyciszenia myśli.  Kluczowe jest znalezienie właściwej równowagi pomiędzy zbytnim rozluźnieniem (prowadzącym do rozproszenia) a zbyt mocnym skupieniem (powodującym napięcia). Czasem zaleca się dodawanie do tego intonacji dźwięku A. Pozwala to poza wzrokiem zintegrować w stanie medytacji także słuch oraz wrażenia płynące z ciała w wyniku emisji głosu. Dla wielu osób znajdowanie w ten sposób stanu spokoju jest łatwiejsze niż wyciszanie się z użyciem jednego zmysłu. 

​
* źródło: tłumaczenie własne na podstawie https://www.lotsawahouse.org/words-of-the-buddha/one-syllable-perfection-of-wisdom
** źródło: https://mahajana.net/biblioteka/teksty/sutra-serca-po-polsku
*** polecanym przez nas źródłem informacji na temat dzogczen i jego nauczycieli jest strona (nieidentyfikująca się z jednym tylko nauczycielem) "Dzogczen Polska": https://www.facebook.com/Dzogczen-Polska-101321925057307